۱۳۹۲ شهریور ۲۴, یکشنبه

اساسات خبرنگاری "منبع رادیو زمانه " درس ششم


درس شش
تحقیق و گزارش تحقیقی

هدف از این درس تأکید بر اهمیت تحقیق در روزنامه‌نگاری و نیز آشنایی با گزارش تحقیقی است.

تحقیق و انواع آن

تحقیق یکی از مهمترین فعالیت‌های روزنامه‌نگاران است. هدف از تحقیق کسب حرفه‌ای اطلاعات درباره‌ یک موضوع، و بررسی انتقادی اطلاعات موجود است.

تحقیق به اعتبار دامنه و ژرفای آن بر سه نوع است:
مقدماتی / عمومی
با گستردگی و ژرفای متوسط
تحقیق پردامنه و عمیق

تحقیق مقدماتی / عمومی
تحقیق عمومی جزو کار روزانه‌ خبرنگار است. فرض کنید شما می‌خواهید خبری درباره انتخابات پارلمانی در آلمان بنویسید. طبعا وقتی می‌توانید از گزارش‌های خبرگزاری‌ها خوب استفاده کنید و گزارش خبری دقیق و پراطلاعی عرضه کنید، که دارای مجموعه‌ای از اطلاعات پایه‌ای درباره آلمان باشید، مثلاً در این مورد که ساختار حکومتی آن چگونه است، پارلمان چه جایگاهی در نظام آن دارد، روال انتخابات در این کشور چگونه است، امسال چه مسئله‌ای عمده‌ است، نسبت به دور قبلی انتخابات فضای سیاسی چه تغییراتی کرده است، چه احزابی عمده هستند و این احزاب چه سابقه و برنامه‌ای دارند و...

در گزارش خبری خود به نحوی "ظریف" از برخی از این اطلاعات پایه‌ای استفاده می‌کنیم. مثلاً می‌نویسم:
امروز، روز انتخابات پارلمانی در آلمان است (خبر اکتوئل). انتخابات پارلمان مرکزی (بوندستاگ) در آلمان هر چهار سال برگزار می‌شود. (اطلاع پایه‌ای) ترکیب پارلمان، ترکیب دولت را معین می‌کند (اطلاع پایه‌ای).
منظور از قید "ظریف" آن است که در گزارش خبری در دادن اطلاعات پایه‌ای افراط نمی‌کنیم. حجم اصلی گزارش ما بایستی به خبرهای روز اختصاص یابد.

ممکن است در گزارش خود از بسیاری از این اطلاعات پایه‌ای به طور مستقیم استفاده نکنیم، ولی داشتن آنها باعث می‌شود ما چیدمانمان جملاتمان را دقیق‌تر کنیم. در این رابطه این نکته را باید همواره در نظر داشته باشیم: ما فقط آنگاه می‌توانیم خبری را دقیق و روش انتقال دهیم، که عمق و زمینه آن را بشناسیم.

تحقیق با گستردگی و ژرفای متوسط
در کار روزانه فرصت چندانی برای تحقیق نیست. ما عهده‌دار نوشتن گزارشی خبری درباره انتخابات آلمان شده‌ایم، و تنها این فرصت را داریم که از راه  منابعی مانند "ویکی‌پدیا" به سرعت اطلاعاتی عمومی درباره ساختار قدرت سیاسی در آلمان و جایگاه پارلمان در آن کسب کنیم.

اما فرض کنیم قرار است "دوسیه"‌ای درباره مهاجران ایرانی در آلمان تهیه کنیم و برای این منظور وقت کافی در اختیار داریم. "دوسیه" که در لغت به معنای پرونده‌ است، در قاموس روزنامه‌نگاری مجموعه‌ای از مطالب درباره یک موضوع است. هر مقاله به موضوع، از زاویه‌ خاصی می‌نگرد. برای تهیه این دوسیه ما نیاز به اطلاعات فراوانی داریم. تحقیق اولیه را که انجام دادیم، طرح دوسیه را می‌ریزیم، یعنی در نظر می‌گیریم که از چه زاویه‌هایی به موضوع بنگریم.

گاه فقط پای یک مقاله در میان است و نه یک دوسیه یعنی مجموعه‌ای از مقالات. برای یک مقاله جامع هم باید تحقیق کنیم و از زاویه‌های مختلف موضوع را بررسی کنیم. در نهایت برای موضوع پرونده‌ای تشکیل می‌دهیم و بعد فشرده‌ آن را در مقاله خودمنعکس می‌کنیم. مقاله تحقیقی، خود مقاله‌ای است که پشتوانه‌ی آن معلوماتی باشد چندین برابر آنچه در خود مقاله آورده می‌شود.


تحقیق پردامنه و عمیق
تحقیق پردامنه درازمدت، معمولا در گستره فعالیت‌های روزنامه‌نگاران نمی‌گنجد. البته هستند روزنامه‌نگارانی که با دانش تخصصی بالایی مدتی طولانی به موضوعی می‌پردازند و کاری مثال‌زدنی عرضه می‌کنند.

تحقیق عمیق به معنای بررسی مستمر یک موضوع است. بسیاری از روزنامه‌نگاران به طور مدام به موضوعی خاص می‌پردازند، اما این کافی نیست برای آنکه در آن موضوع تخصص یابند و بتوانند مطالب ژرفی درباره آن عرضه کنند. شرط یافتن تخصص، مطالعه نظام‌یافته، نظام دادن به اطلاعات گردآوری شده، شناخت دقیق منابع و آگاهی انتقادی از مطالب منتشر شده درباره موضوع است.

منابع تحقیق

ما برای تشکیل پرونده برای موضوع از منابع گوناگونی استفاده می‌کنیم. این منابع می‌توانند نوشته‌ها، فیلم‌ها، گزارش‌های رادیویی، افراد در گیر موضوع و متخصصان آن موضوع باشند. ما اطلاعات آنها را با هم می‌سنجیم. تحقیق همواره با ارزیابی انتقادی اطلاعات همراه است.

اطلاعات بر دو نوع هستند: اطلاعات زمینه‌‌ای درباره موضوع و اطلاعات مشخص درباره آن. منابع این دو معمولا یکسان نیستند. فرض کنید می‌خواهیم درباره شیوع بیماری ایدز در ایران مطلبی تحقیقی بنویسیم. ما پیش از هر چیز باید بدانیم این بیماری چیست و چگونه شیوع می‌یابد. اطلاعات در این باره را می‌توانیم از دائرة‌المعارف‌ها و مقالات و کتاب‌های عمومی یا تخصصی درباره آن به دست آوریم. در باره موضوع مشخص شیوع بیماری در ایران باید به مقالات منتشر شده درباره آن‌ و اطلاعات و اظهارات رسمی رجوع کنیم، با متخصصان و نیز با کسانی که به شکلی با این موضوع درگیر هستند گفت‌وگو کنیم. بخشی از کار ما، که حاصل آن را به طور ویژه‌ای تازه می‌کند، مطالعه میدانی است.

کنترل و احتیاط

تحقیق به نتیجه‌ای می‌رسد. لازم است به نتیجه تحقیق با دید انتقادی بنگریم.
لازم است بنگریم که:
آیا ارزیابی شتابزده‌ای از موضوع نکرده‌ایم؟
آیا منابع ما به حد کافی قابل اعتماد هستند؟
آیا ما همه جوانب امر را در نظر گرفته‌ایم؟
آیا بهتر نیست که نتیجه تحقیق را در جملاتی دارای اما و اگر فرموله کنیم؟

کنترل مضاعف از بایسته‌های اطلاع‌رسانی مسئولانه است.

زیر ذره‌بین

بسیاری از رسانه‌ها دارای بخشی هستند که در آن گزارش‌هایی می‌آورند که زمینه خبرهای روز را شرح می‌دهند. آنها رایج‌ترین نوع گزارش‌های پژوهشی هستند و معمولا به دسته گزارش‌های عمومی، که زمان طولانی‌ای صرف آنها نمی‌شود، تعلق دارند. در رسانه‌ها، بخش مربوط به این گزارش‌های زمینه‌پژوه (background reports)، یعنی تحقیق‌کننده درباره علل و اسباب و سابقه یک چیز، معمولا دارای عنوان‌هایی همچون "نگاه ژرف" یا "زیر ذره‌بین" است.

گزارش زمینه‌پژوه معمولا دارای این عناصر است:
پیشینه موضوع
سند و آمار
نقل قول‌هایی از افراد درگیر موضوع و متخصصان.

هدف گزارش زمینه‌پژوه، تعمیق آگاهی درباره یک موضوع است، نه تبلیغ نظری و موضعی از پیش گرفته شده درباره آن. از این نظر گزارش زمینه‌پژوه فرقی اساسی با تفسیر دارد که هدف آن جهت دادن به دید مخاطب در نگاه به یک موضوع است.



اساسات خبرنگاری "منبع رادیو زمانه" دروس چهارم و پنجم


درس چهار
خبرنویسی

در این درس با سبک‌های خبرنویسی و اجزای خبر در شکل ارائه‌ی روزنامه‌نگارانه‌‌ی آن آشنا می‌شویم.

سبک‌های خبری

سبک‌های خبرنویسی بسیاری در روزنامه‌نگاری وجود دارند ولی بیش‌تر خبرها با این چهار سبک به مخاطب ارائه می‌شوند:
  • هرم وارونه: در این سبک جذاب‌ترین بخش‌های خبری در ابتدا و کم اهمیت‌ترین آن‌ها در انتها می‌آیند.
  • تاریخی: در این سبک، خبر بر اساس توالی زمانی آن مرتب‌سازی و روایت می‌شود.
  • تاریخی همراه با لید: در لید (ورودی خبر)، جذاب‌ترین یا مهم‌ترین بخش خبر می‌آید و سپس متن خبر به ترتیب توالی زمانی، تنظیم می‌شود.
  • پایان شگفت‌انگیز: در این سبک، نویسنده شگفت‌انگیزترین یا جذاب‌ترین بخش خبر را در پایان خبر می‌آورد.

ساختمان خبر

هر خبری دارای تیتر، رو تیتر (در صورت لزوم تیتر فرعی)، لید، بخش ابتدایی، میانی و انتهایی است.
نکته‌ی مهم در خبرنویسی این است که به شکل یک قصه‌ی جذاب برای مخاطب بیان شود و طبعاً از همان قواعد قصه‌گویی یعنی ایجاز و نقاط اوج در آن استفاده شود.

خبر باید جامع و مانع باشد، یعنی همه‌ی جوانب و جزئیات مهم یک واقعه در آن موجود باشد ولی حجم یا طولش آن‌چنان نباشد که از حوصله‌ی مخاطب فراتر رود.

تیتر

تیتر در رسانه‌های مکتوب و آنلاین دارای اهمیت بسیاری در جذب مخاطب است، اما در رادیو و تلویزیون نیز وجود تیترهای جذاب و خلاقانه در سرخط خبرها سبب می‌شود تا نه تنها توجه مخاطب به آن خبر جلب شود، بلکه به کل برنامه خبری جذابیت ببخشد.

تیتر خبر باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
کوتاه باشد.
قابل فهم باشد.
بی‌طرفانه و واقع گرایانه باشد.
حاوی مهم‌ترین یا جذاب‌ترین بخش خبر باشد.
جذاب و ترغیب‌کننده باشد.

فرض کنید خبر شما مربوط به درگیری فیزیکی بین نماینده‌ی قوه قضائیه با نماینده‌ی مدیران مطبوعات در جلسه‌ی اداری هیئت نظارت بر مطبوعات است که طی آن نماینده‌ی قوه قضائیه نماینده‌ی مدیران مطبوعات را گاز می‌گیرد.
شاید بهترین تیتر برای این خبر یکی از این‌ها باشد:

نماینده‌ی قوه قضائیه، نماینده‌ی مطبوعات را گاز گرفت.
سحرخیز: محسنی اژه‌ای مرا گاز گرفت.
درگیری فیزیکی در جلسه‌ی هیئت نظارت بر مطبوعات

تیتر فرعی معمولاً برای مشخص شدن یا ربط دادن یک موضوع به تیتر اصلی و اغلب در مطبوعات به‌کار می‌رود؛ مانند:

در جلسه‌ی هیئت دولت تصویب شد (تیتر فرعی)
نرخ نان از امروز دو برابر می‌شود (تیتر اصلی)

لید

لید یا ورودی خبر، که به آن تیزر هم می‌گویند، شامل جذاب‌ترین بخش خبر است که باید پس از تیتر مخاطب را ترغیب به پی‌گیری خبر بکند.

اگر لید خبر با خلاقیت و مهارت قصه‌نویسی نوشته نشود، مخاطب رغبتی به خواندن، گوش دادن یا تماشای بقیه‌ی خبر ندارد. لید معمولاً حاوی مهم‌ترین نکات در ارتباط با عناصر خبر (چه کسی؟ چه وقتی؟ کجا؟ چرا؟ و چگونه؟) است.

در مثال بالا ممکن است لید این خبر به این شکل نوشته شود:
در جلسه‌ی هفتگی هیئت نظارت بر مطبوعات، محسنی اژه‌ای نماینده‌ی قوه قضائیه به عیسی سحرخیز، نماینده‌ی مدیران جراید حمله ور شد و وی را مضروب ساخت.

باید توجه کرد که لید را باید با توجه به تیتر نوشت و از تکرار تیتر در آن خودداری کرد.

منبع خبر

معمولاً پس از لید، خبرنگار به ذکر منبع خبر می‌پردازد. مثلاً فرض کنید در این مورد منبع خبر آقای سحر خیز و وکیل وی بوده‌اند. در اینجا در اولین سطر پس از لید باید به این افراد اشاره شود. در مورد خبری که از خبرگزاری‌ها استخراج شده است. باید منبع خبر در ابتدای این سطر بیاید. مانند: به گزارش آسوشیتدپرس از تهران، ...

بدنه خیر

پس از معرفی منبع خبر، بدنه خبر یعنی اطلاعات و جزئیات دیگر خبر می‌آید. چنان‌چه در مورد خبر بالا خبرنگار به منابع بیش‌تری دست یابد بهتر است که به آنها نیز اشاره کند؛ به ویژه آن که همواره باید بی‌طرفی و توازن خبر را در نظر داشته باشد. بنابراین اگر به طرف دیگر این واقعه یعنی حجت‌السلام محسنی اژه‌ای دسترسی دارد باید نظر و گفته‌ی او درباره‌ی این خبر را نیز ذکر کند.

در مورد اخبار دیگری که از خبرگزاری‌ها گرفته شده‌اند، در اغلب موارد خبرنگار ناچار است خبر را بپروراند و درباره‌ی آن به تحقیق بپردازد؛ مثلاً درباره‌ی خبر گران شدن نان، می‌تواند نظر چند شهروند را پس از منبع اصلی و جزئیات خبر بیاورد، مثلاً:

در همین حال یک شهروند تهرانی به رسانه‌ی ما گفت که با اعلام این خبر، صف‌های طویلی در برابر نانوایی‌ها تشکیل شده است.

خانم گلناز افراشته، سی و یک ساله، مهندس مخابرات می‌گوید از ساعت چهار تا پنج بعدازظهر در صف نانوایی منتظر مانده است و حداقل صد نفر در آن زمان در برابر یک نانوایی در مرکز شهر تجمع کرده بودند.

وی می‌گوید: «در محله‌ی ما سه نانوایی وجود دارد که صف‌های طویلی در برابر همه‌ی آنها ایجاد شده بود

بخش انتهایی

در بخش انتهایی می‌توان پیامدها یا واکنش‌های مرتبط را ذکر کرد؛ مثلاً درباره‌ی خبر بالا می‌توان واکنش عضو شورای شهر تهران که در یک خبرگزاری داخلی منعکس شده است را به‌عنوان یک واکنش مهم نسبت به این تصمیم دولت آورد.

به‌عنوان نمونه:

در همین زمینه آقای بیژن نایب‌الصدری، عضو شورای شهر تهران با انتقاد شدید از این تصمیم دولت گفت: نان، بخش اصلی سفره‌ی اقشار فقیر است و دولت با این اقدام، اقتصاد خانواده‌های آسیب‌پذیر را درهم می‌شکند و سبب نارضایتی عمیق اجتماعی می‌شود.
وی که در مصاحبه با ایسنا سخن می‌گفت به دولت هشدار داد پیش از آن که آثار اقتصادی و اجتماعی این تصمیم دامن‌گیر جامعه شود به تجدید نظر درباره‌ی این مصوبه بپردازد.

نقل قول

هر خبری ممکن است دارای نقل قول باشد. اگر یک گفته دارای اهمیت است، بهتر است عیناً آن را داخل گیومه نقل کنیم و اگر دارای اهمیت کم‌تری است می‌توان آن را به صورت غیر مستقیم و با خلاصه کردن محتوای آن در متن خبر آورد.

خبر نرم

خبر نرم (soft news)، خبری است که به موضوعی می‌پردازد که چندان اهمیت حیاتی ندارد ولی با توجه به ارزش‌های خبری دارای جذابیت‌هایی برای خواننده است. در مثال‌های قبلی خبر گاز گرفته شدن سحرخیز توسط محسنی اژه‌ای می‌تواند خبر نرم تلقی شود. خبر‌های نرم معمولاً اخباری سرگرم‌کننده هستند .و موضوعات مختلفی دارند.

شیوه‌ی نگارش خبرهای نرم هم باید تابع محتوای آن‌ها باشد و از عناصر سرگرم‌کننده با افزودن جذابیت‌های خلاقانه در آنها استفاده شود.

خبر سخت

خبرهای سخت (hard news) خبرهایی هستند که به موضوعات مهم روز می‌پردازند؛ مثلاً وقوع جنگ یا درگیری‌های خیابانی در این نوع خبرها دارای اهمیت است. بنابراین در شکل خبرنویسی نیز از لید تا انتها خبرنگار تابع محتوا و مضمون جدی و مهم آن است.


درس پنج
اصول گزارش‌نویسی

هدف از این درس آشنایی با گزارش و اصول گزارش‌نویسی است.


گزارش و گزارشگر

گزارش یکی از وظایف خبرنگار برای پرداختن به یک موضوع خبری یا موضوع جذاب است. در گزارش معمولاً مشاهده‌ی عینی یا توصیفات به همراه جزئیات مرتبط ذکر می‌شود.

گزارشگر یا خبرنگار (Reporter)، روزنامه‌نگاری است که به بررسی، کنکاش، تحقیق و ارائه‌ی اطلاعات مدون برای رسانه می‌پردازد.

انواع گزارش

به‌طور کلی گزارش شامل دو نوع کلی است:
  • گزارش خبری: در این نوع گزارش، موضوع به‌طور مستقیم به یکی از خبرهای روز ربط دارد. مثلا: گران شدن نان.
  • گزارش فیچر (موضوع جذاب): در این نوع گزارش به یک موضوع جذاب که جنبه‌ی خبری چندانی ندارد پرداخته می‌شود؛ مثلاً چگونگی برگزاری دهمین سالمرگ احمد شاملو که به بهانه‌ی آن مروری هم بر کارنامه‌ی این شاعر انجام شده باشد.

شیوه‌های گزارش

شیوه‌های گزارش بسته به نوع رسانه و چگونگی گزارش عبارت‌اند از:

-
گزارش زنده: برای رادیو، تلویزیون، آنلاین؛ در این‌جا گزارشگر در محل واقعه حضور دارد و به‌طور زنده برای رادیو یا تلویزیون گزارش می‌کند یا مشاهداتش را در سایت به‌روز می‌کند.

-
گزارش از صحنه: گزارش قبلاً ضبط و تدوین یا نوشته شده درباره‌ی یک موضوع یا واقعه که گزارشگر در آن حضور داشته است.

-
گزارش آرشیوی: خبرنگار براساس داده‌ها و یافته‌های آرشیوی یک گزارش تهیه می‌کند، مثلا گزارشی در باره سالگرد ترور بی نظیر بوتو.

-
گزارش تحقیقی: گاهی با توجه به اهمیت یا جذابیت یک موضوع گزارشگر برای تهیه گزارش خود روزها ، هفته‌ها و یا حتی ماه‌ها وقت سپری می‌کند تا درباره‌ی یک موضوع گزارش تهیه کند، مثلا چند سال پیش یک خبرنگار بی‌بی‌سی با استفاده از پاسپورت‌های جعلی دو بار موفق شد وارد خاک بریتانیا شود و براین اساس گزارشی تهیه کرد.

-
گزارش شخصیت‌مدار: گزارشی است که به یک فرد مشهور یا فردی که زندگی و حرفه‌اش برای مخاطب جذاب است می‌پردازد، مثلا گزارشی از زندگی و حرفه دیگران تومانیان یکی از قدیمی ترین متخصصان لابراتوار در سینمای ایران.

گزارش‌نویسی

با توجه به نوع سوژه و شیوه‌های گردآوری اطلاعات، خبرنگار معمولاً با چند گزینه روبه‌رو است:

۱تعیین سوژه‌ی اصلی و فرعی:
اگر موضوع گزارش گران شدن نان است، گزارشگر باید پرسش‌ها و پرسوناژهای اصلی را برای گزارشش تعیین کند و سپس به پرسش‌های فرعی یا حاشیه ای بپردازد، مثلا درباره‌ی همین گزارش سوال‌های اصلی می‌توانند این موارد باشند:
گران شدن نرخ نان روی اقتصاد خانواده چه طبقاتی تاثیر فوری می‌گذارد؟
پیامدهای اجتماعی- سیاسی این امر چه خواهد بود؟
مخالفت‌ها از کجا ناشی می‌شود؟
و افراد اصلی می‌توانند شهروندان متوسط و زیر خط فقر، نانوا، رئیس شورای شهر، نماینده مجلس و وزیر اقتصاد و... باشند.

۲انتخاب شیوه‌ی گزارش با توجه به امکانات، اهمیت و اولویت موضوع:
اگر خبرنگار برای یک رسانه‌ی فارسی زبان گزارش تهیه می‌کند که ممکن است موضوع سالگرد ترور بی‌نظیر بوتو در اولویت‌های نخست این رسانه نباشد، شاید گزارشگر ترجیح بدهد شیوه آرشیوی را برای گزارش خود انتخاب کند. در عوض اگر موضوع گزارش گران شدن نرخ نان است گزارشگر ممکن است شیوه گزارش در صحنه را انتخاب کند چون از اهمیت بیشتری برخوردار است یا اگر موضوع تظاهرات خیابانی مخالفان یا یک اجلاس مهم در باره ایران در شورای امنیت سازمان ملل است وی ممکن است بتواند گزارش زنده تهیه کند.

۳تحقیق، تدارک و پرورش سوژه:
خبرنگار در هر حال و بدون توجه به هر شیوه‌ی گزارش نویسی باید پیش زمینه ها، اطلاعات و جزئیات مربوط به گزارش را کاملا در نظر بگیرد و اگر برای گزارش تلویزیونی به صحنه می‌رود با آگاهی و اطلاعات کافی وارد صحنه گزارش شود. مثلا اگر قرار است برای گزارش اعتصاب رانندگان اتوبوسرانی به محل برود از تاریخچه اعتراضات قبلی و یا تعداد اتوبوس ها، میزان دستمزدها، خواسته‌های اصلی، رهبران سندیکا و تاریخچه آن اطلاعات کافی داشته و سوالهای مناسبی برای خود طرح کرده باشد که بتواند در گزارش به آنها پاسخ بدهد یا اگر قرار است با افراد خاصی مصاحبه کند از قبل با آنها هماهنگ کرده باشد و بهترین سوالها را طراحی کرده باشد.

۴ارائه‌ی گزارش:
ارائه گزارش باید به بهترین شیوه ممکن صورت بگیرد، استفاده از عکس و آمار و اطلاعات پیش زمینه در مطبوعات و یا لینک‌ها و باکس‌های اطلاعات در آنلاین، مصاحبه‌ها در رادیو و شیوه اجرا و نمایش در تلویزیون از اهمیت بسیاری برخوردار است، گزارشی که خوب پرورش داده شده باشد ولی با اجرای ضعیف یا انتخاب محل نامناسب یا تدوین نابجا در تلویزیون همراه باشد اغلب تاثیر چندانی بر روی بیننده تلویزیون ندارد، همچنین اگر گزارشگر از نثر مناسبی برای گزارش خود در آنلاین یا مطبوعات استفاده نکند تاثیر گزارش خود را کاهش می‌دهد، مثلا اگر برای گزارش گران شدن نان در یک روزنامه سراسری از نثری متکلف و شاعرانه استفاده کند تاثیرش را از دست می‌دهد.

۵به‌روز کردن گزارش:
گاه لازم است که در مورد رسانه‌هایی چون آنلاین، رادیو یا تلویزیون گزارش را به‌روز کرد. این امر با توجه به اهمیت و در حال وقوع بودن یک گزارش خبری فوری الزامی به نظر می‌رسد؛ مثلاً گزارش مربوط به توفان در شهر که سه ساعت پیش تهیه شده است، باید به‌روز شود تا پیامدهای توفان و میزان تخریب روشن شود. در این صورت در تلویزیون معمولا اگر امکان اعزام مجدد گزارشگر به صحنه وجود نداشته باشد، گزارشگر آخرین اطلاعات را به پکیج قبلی خود می‌افزاید.
در رادیو ممکن است گزارشگر با تدوین مجدد، بخشی از گزارش خود از صحنه را با گزارش جدیدی حاوی گفتگوی تلفنی با شهردار پیوند بزند.
در آنلاین گزارشگر می‌تواند گزارش قبلی را دوباره بازنویسی کند و اطلاعات، عکس‌ها و فیلم‌های جدید را به گزارش قبلی بیفزاید و یک گزارش جدید منتشر کند.


اساسات خبرنگاری " رادیو زمانه" سه درس ابتدایی




درس اول
آشنایی با حرفه‌ی روزنامه‌نگاری


در این درس به این پرسش می‌پردازیم که روزنامه‌نگاری(journalism) چیست. در ادامه با وجوه مختلف این حرفه و برخی مقولات آن آشنا می‌شویم.

روزنامه‌نگاری چیست؟

روزنامه‌نگاری، حرفه‌ای است که فرد در آن با اطلاعات، تحلیل، خبر و رسانه‌ها سر و کار دارد. در این حرفه، مجموعه‌ای از اطلاعات، در شکل‌‌های مختلف و در پیوند با مسائل، موضوعات و وقایع  روز به مخاطب ارائه می‌شود.

حرفه‌ی روزنامه‌نگاری اگرچه قدمتی چند قرنی دارد ولی در یک قرن گذشته به مرور تکامل یافته و به‌ویژه با ظهور شیوه‌های نوین ارتباطات، هم‌چون اینترنت و ماهواره‌ها گسترش پیدا کرده‌است.

از روزنامه‌نگاری به‌عنوان صدای افکار عمومی، پایه‌ی چهارم دمکراسی و آینه‌ی واقعیت‌های اجتماعی یاد می‌شود. از همین‌رو روزنامه‌نگاری حرفه‌ای و مستقل، اهمیت و ارزش بسیار زیادی در جامعه دارد.

روزنامه‌نگاری، اگرچه با ظهور مجلات و روزنامه‌ها شناخته شد و به رشته‌ای گفته می‌شود که در زمینه‌ی اطلاعات، اخبار و تحلیل‌ وقایع روز فعالیت می‌کند، اما با ظهور رسانه‌های تازه همچون رادیو، فیلم‌های مستند خبری، تلویزیون و اینترنت هم‌چنان به کسانی که در تحریریه‌ی هر یک از این رسانه‌ها کار می‌کنند روزنامه‌نگار (Journalist) می‌گویند.

روزنامه‌نگار کیست؟

روزنامه‌نگار کسی است که در تهیه و تولید محتوای رسانه‌ای اعم از فیلم، تلویزیون، عکس، رادیو، مولتی میدیا (چندرسانه‌ای)، رادیو، اینترنت، روزنامه و مجله نقش اساسی دارد.

وی ممکن است در بخش خبر کار کند یا در بخش‌های دیگر به کار روزنامه‌نگاری بپردازد. به کسی که به‌طور اختصاصی در بخش خبر کار می‌کند خبرنگار (Reporter) گفته می‌شود. وی مسئولیت گزینش، نوشتن خبر، پردازش و چک کردن منبع و محتوای خبر و سرانجام عرضه را برعهده دارد. او ممکن است برای تهیه‌ی خبر به گفت‌وگو با افراد ذی‌ربط یا گزارش از صحنه‌ی واقعه مورد نظر بپردازد.

در حالی که هر خبرنگاری روزنامه‌نگار هست، هر روزنامه‌نگاری خبرنگار نیست. او ممکن است، دبیر سرویس، سردبیر، منتقد، یادداشت‌نویس و تحلیل‌گر، عکاس خبری، گرافیست یا تهیه‌کننده باشد.

دبیر سرویس فردی است که به کار روزنامه‌نگاران و خبرنگاران نظارت می‌کند. دبیر سرویس مسئولیت یک بخش خاص از رسانه را برعهده دارد. مثلاً سرویس هنری یا سرویس رسانه‌ها و تمام تولیدات این بخش زیر نظر او تهیه و منتشر می‌شود.

سردبیر فردی است که کلیه محتوای رسانه زیر نظر او تولید و منتشر می‌شود و مسئولیت نظارت حرفه ای (ادیتوریال) مطابق با اخلاق حرفه‌ای و قواعد و قوانین روزنامه‌نگاری حرفه‌ای را برعهده دارد و معمولا دارای تجربه‌ی بسیار و طولانی در این زمینه است.

منتقد فردی است که به‌طور دائمی به نقد محصولات رسانه‌ای مانند موسیقی یا فیلم می‌پردازد و نظر او با توجه به سابقه و دانشی که دارد برای مخاطبان و هم‌چنین تولیدکنندگان محصولات رسانه‌ای دارای اهمیت و اعتبار است.

یادداشت-مقاله‌نویس (columnist)، فردی است که به‌طور دائمی به نوشتن یادداشت و مقاله برای روزنامه‌ها و سایت‌ها و هم‌چنین تهیه‌ی گفتارهای رادیویی در حوزه‌های مختلف تخصصی می‌پردازد.

وی باید به‌طور دائم و مستمر به این حرفه مشغول باشد؛ بنابراین به کسی که به‌طور مثال هرماه یک مقاله به رسانه‌ای ارسال می‌کند، مقاله‌نویس گفته نمی‌شود. مقاله‌نویس معمولاً برای یک رسانه‌ی خاص به‌صورت ثابت و دائمی مثلاً هر روز یا هفته‌ای یک‌بار مطلب می‌نویسد، هر چند که ممکن است در استخدام رسمی آن رسانه نباشد.

روزنامه‌نگار فردی است که به صورت حرفه‌ای به عنوان روزنامه‌نگار شناخته شده و در قبال کار خود حقوق دریافت می‌کند یا در استخدام یک رسانه‌ی همگانی است و با مخاطب انبوه سروکار دارد. روزنامه‌نگار معمولا دارای تحصیلات (مثلاً روزنامه نگاری یا ارتباطات) و تجربه‌ی مرتبط و عضو یک اتحادیه‌ی صنفی است.

خبرنگار چه می‌کند؟

خبرنگار فردی است که به‌طور مشخص وظیفه‌ی تهیه و عرضه‌ی خبر را برای یک رسانه به عهده دارد.

وی باید از منابع خبری خود خبر را به دست آورد، پردازش کند، با اطلاعات دیگر ترکیب کند، مورد ارزیابی قرار دهد و دلایل اهمیت آن را مشخص کند.

او ممکن است برای تهیه‌ی یک خبر با افراد مختلف مصاحبه کند و از آن‌ها در خبر خود نقل قول بیاورد یا به صحنه‌ی وقوع یک اتفاق یا گزارش برود.

منابع خبری ممکن است خبرگزاری‌ها، رسانه‌های معتبر و یا شاهدان عینی باشند. وظیفه‌ی خبرنگار این است که از صحت خبر و اعتبار آن مطمئن شود و آن را به‌گونه ای برای رسانه‌ی خود تنظیم کند که دارای بیش‌ترین اطلاعات موجود در کم‌ترین زمان یا متن ممکن باشد.

هر خبرنگاری ممکن است در یک حوزه‌ی خاص دارای تجربه و علاقه باشد و صرفاً در همان حوزه به فعالیت بپردازد؛ مانند حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، بهداشتی، هنری، سینمایی، فن‌آوری و ...

خبرنگار- شهروند کیست؟

خبرنگار- شهروند فردی است که به‌عنوان شاهد عینی یا راوی در صحنه حضور دارد و با آن که خبرنگار یا روزنامه‌نگار حرفه‌ای نیست، اما می‌تواند مواد خام برای گزارش‌های عینی از وقایعی که دارای اهمیت خبری هستند ارسال کند. خبرنگار- شهروند، ممکن است دارای اطلاعاتی در زمینه‌ی چگونگی ثبت و شرح یک واقعه باشد که در این صورت گزارش وی ارزش بیش‌تری می‌یابد. اطلاعاتی مانند زمان، مکان، تعداد، چگونگی و پیامدها می‌تواند ارزش مستندسازی واقعه را بیش‌تر سازند.


درس دو
دو: خبر چیست؟

هدف از ارائه درس «خبر چیست؟» آشنایی با مفهوم خبر در قاموس روزنامه‌نگاری است.

مفهوم خبر

خبر (News)، اطلاعاتی است که دارای اهمیت، فوریت، وجوه غیر عادی و جذابیت برای مخاطب باشد. مثلا گلاویز شدن دو نفر در میدان راه آهن تهران، امری غیر عادی یا خبری نیست، اما اگر در یک جلسه‌ی اداری، نماینده‌ی قوه‌ی قضائیه، نماینده‌ی مدیران مطبوعات را گاز بگیرد، این یک خبر محسوب می‌شود زیرا دارای ارزش خبری است.

موضوع خبر ممکن است در گذشته، حال یا آینده رخ دهد، اما باید دارای عینیت، واقع‌گرایی، اعتبار، ارزش و جزئیات دقیق باشد.

خبر باید برای مخاطب جذاب باشد و او را از واقعه‌ای که آگاهی از آن دارای اهمیت است باخبر کند. مثلا اگر شبکه‌ی تلویزیونی محلی اعلام کند که هم اکنون سرعت باد در شهر در حدود ده کیلومتر در ساعت است و مخاطب بتواند از پنجره‌ی اتاقش شاهد آن باشد این خبر دارای هیچ اهمیتی برای او نیست زیرا امری است بدیهی، اما اگر خبر بگوید که در ساعات آینده سرعت باد به شصت کیلومتر در ساعت خواهد رسید و توفان برپا خواهد شد، این خبر برای مخاطب دارای اهمیت تلقی می‌شود و این همان خبر است.

به عوامل و مشخصه‌هایی که در یک خبر وجود دارد و خبرنگار یا سردبیر بر اساس آن درباره‌ی اولویت خبری آن تصمیم می‌گیرد که در کجا و چه موقعیتی آن را ارائه دهد، «ارزش‌های خبری» گفته می‌شود.

اولویت‌ها و ارزش‌های خبری

این که چه خبرهایی از زاویه دید خبرنگار و سردبیر مهم تشخیص داده شده و از میان خبرهای موجود انتخاب می‌شوند تا با توجه به مخاطب‌ رسانه، پوشش داده و تنظیم شوند بستگی به ارزش‌های خبری دارد. به‌عنوان نمونه در همان مثال بالا در مورد اخبار یک شبکه‌ی تلویزیونی محلی، روشن است وقوع طوفان در ساعت‌های آینده در شهر و منطقه‌ی مورد نظر از اهمیت بسیار بیش‌تری برای بخش خبری این شبکه برخوردار است تا مثلاً اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل که ممکن است یکی از سخنرانان افتتاحیه‌ی آن نماینده‌ی همان کشور متبوع باشد.
با این حال چون در هر دو خبر عناصری مربوط به منطقه‌ی مورد نظر وجود دارد، باید ببینیم اولویت‌های خبری آن‌ها کدام هستند؟ یعنی معیار و ملاک ما برای گزینش یک خبر و اولویت‌دهی به آن شامل چه مواردی می‌شود؟
  • فراوانی: وقایعی که به‌طور ناگهانی روی می‌دهند، مانند وقایع طبیعی یا درگیری خیابانی از وقایعی که به‌طور مستمر رخ می‌دهند  در اولویت خبری بیش‌تری قرار می‌گیرند.
  • وجوه منفی: خبرهای بد معمولاً بیش از خبرهای خوب مورد توجه قرار می‌گیرند.
  • وجوه غیر منتظره: خبری که ناگهانی باشد دارای اهمیت بیش‌تری تلقی می‌شود تا خبری که انتظار رخداد آن می‌رفت.
  • شفافیت: خبری که ابهامی در آن نباشد دارای اولویت بیش‌تری است.
  • شخصیت‌های قابل تشخیص: خبری که دارای شخصیت‌های قابل تشخیص باشد، دارای اهمیت بیش‌تری است.
  • معناداری: خبرهایی که برای مخاطب انبوه با معنا تلقی شود دارای اولویت است.
  • ارجاع به یک گروه یا کشور برجسته: خبرهای مربوط به مراکز، مراجع قدرت و قدرت‌های جهانی دارای جذابیت بیش‌تری برای پوشش خبری هستند.
  • ارجاع به یک فرد برجسته: خبرهایی مربوط به افراد مشهور، ثروتمند یا برجسته دارای اهمیت بیش‌تری هستند.
  • تضاد: خبرهای مربوط به کشمکش و تضاد اغلب دارای اهمیت هستند. خبرهای مربوط به وقوع درگیری نظامی، درگیری خیابانی در جریان یک تظاهرات مخالفان و ... از این جمله‌اند.
  • هم‌پوشی: اخباری که در سایر رسانه‌ها به عنوان اخبار برجسته مورد انتخاب قرار گرفته اند در اولویت بیش‌تری هستند.
  • تداوم: خبرهایی که دارای تداوم هستند از اولویت بیش‌تری برخوردارند؛ به‌عنوان نمونه شورش گسترده در چند منطقه از پاریس که چند شب نیز به طول انجامیده است یا تظاهرات مخالفان در برابر اجلاس گروه هشت از درجه اهمیت بالایی برخوردار است.
  • ترکیب‌بندی: ترکیب اخبار برای سردبیران دارای اهمیت بسیاری در جهت برقراری توازن است. بنابراین ترکیب‌بندی یکی از اولویت‌های انتخاب خبر است. مثلا اگر به‌طور اتفاقی چند خبر منفی در بخش خبری وجود داشته باشد، ممکن است سردبیر بخواهد یک خبر مثبت یا نرم، در پایان بخش خبری بیاورد تا به اصطلاح زهر خبرهای مصیبت‌بار قبلی را بگیرد.
  • رقابت: یکی از عوامل انتخاب خبر، رقابت بین رسانه‌ها است. طبعا رسانه‌ها می‌کوشند تا اخبار اختصاصی و دست اول به دست بیاورند.
  • جذابیت: خبری که بتواند به بخش خبری جذابیتی ببخشد و توجه مخاطب را جذب کند دارای اهمیت بیش‌تری است.
  • پیش‌ساخته: اخباری که مواد و زمینه‌ی لازم برای آنها از قبل مهیا است بیش‌تر دارای اولویت هستند تا اخباری که باید برای تهیه و تحقیق درباره‌ی آن‌ها وقت صرف کرد.
  • محدودیت زمانی: رسانه‌هایی چون روزنامه‌ها، رادیو و تلویزیون، دارای فرجه‌های خاصی برای تکمیل اخبار هستند که در نتیجه فرصت محدودی برای انتخاب و تحقیق درباره‌ی آن‌ها را پدید می‌آورد.
  • تدارکات: اخباری که به تدارکات کم‌تری نیاز دارند  نسبت به اخباری که پوشش آنها به تدارکات بیش‌تری نیاز دارد از اولویت بیشتری برخوردارند
در کنار این اولویت‌های خبری، عوامل دیگری نیز وجود دارند که به انتخاب خبر منجر می‌شوند که عبارتند از:
  • دربرگیری: رخدادی بیش‌تر دارای اهمیت است که تعداد بیش‌تری از افراد را در بر بگیرد: قیمت نان از امروز دو برابر شد.
  • شهرت: حضور و نام افراد، گروه‌ها یا کشورهای مشهور در یک خبر به آن اهمیت بیش‌تری می‌بخشد: مایکل جکسون درگذشت.
  • برخورد: خبرهای مربوط به رخدادهایی که حاوی کشاکش باشند، اهمیت زیادی دارند: بیش از پنجاه‌نفر در تظاهرات سی خرداد در تهران به دست ماموران امنیتی جان باختند.
  • شگفتی: اخباری که استثنایی یا شگفت‌انگیز باشند، دارای ارزش خبری هستند: یک زوج سیاهپوست صاحب یک نوزاد سفیدپوست شدند.
  • فراوانی: شمار افراد یا مواردی که خبر شامل آن‌ها می‌شود به خبر اولویت می‌بخشد: در بزرگراه کردستان هفتاد اتومبیل با یکدیگر تصادف کردند.
  • مجاورت: رخدادهایی که به منطقه‌ی جغرافیایی مخاطب، نزدیکند اهمیت زیادی دارند: آب تهران آلوده است.
  • تازگی: رخدادی که هم اکنون شاهد آن هستیم از اهمیت بالایی برخوردار است: طوفان بخش وسیعی از شهر را در نوردیده است.

عناصر خبری

در هر خبر، عناصری وجود دارند که به درک بهتر خبر و کامل بودن جزئیات آن کمک می‌کنند. این عناصر الزامی عبارتند از:

چه کسی؟
چه چیزی؟
کجا؟
چه وقت؟
چرا؟
چگونه؟

.
در هر خبر، باید این عناصر خبری وجود داشته باشند تا مخاطب بتواند به تمام اطلاعات لازم در‌باره‌ی یک واقعه دست یابد


درس سوم: منابع خبری

هدف از این درس آشنایی با منابع خبری و چگونگی استفاده از آنهاست.

منابع تهیه خبر

منابع خبری در روزنامه نگاری اساس و پایه‌ی کار خبری به حساب می‌آیند. خبرنگار یا سردبیر همواره باید از منابع خبری معتبر استفاده کنند و آنها را چک یا دابل چک (کنترل مضاعف) کنند.

در یک بخش خبری یا خبرگزاری، محتوای خبرها اصولاً از سه منبع تهیه می‌شود:

− رخدادها (
Events)
− خبرهای دریافتی
− خبرهایی که اختصاصا توسط خبرنگاران رسانه تهیه و تولید می‌شوند.

رخدادها

خبرهای مبتنی بر رخدادهای مشخص و پیش‌بینی‌پذیر معمولا دارای پیش آگهی هستند؛ به عبارت دیگر خبرنگار و سردبیر می‌دانند که به عنوان مثال فردا قرار است دادگاه روزنامه نگاران برگزار شود یا جشنواره کن افتتاح شود، در نتیجه از قبل نسبت به پوشش آن اقدام می‌کنند.

بطور کلی می‌توان رخدادها را به چهار گروه اصلی تقسیم کرد:
  • اجلاس ها: اجلاس‌های ملی یا بین المللی با درنظر گرفتن گروه‌های متعارض، نقش آفرینان اصلی و مباحث و چالش‌های اساسی
  • دادگاه ها: با در نظر گرفتن دو سوی درگیر و استفاده از منابع مرتبط مانند وکیل، متهم، دادستان و افراد مرتبط
  • مسابقات و مراسم ورزشی: با در نظر گرفتن سرعت، عوامل و عناصر برجسته
  • تظاهرات و نمایش‌های خیابانی از پیش اعلام شده، جشنواره‌ها یا وقایع هنری: با در نظر گرفتن دقت، برجسته سازی مرتبط با واقعه و پیش زمینه‌های رخداد.

خبرهای دریافتی

خبرهای دریافتی ممکن است بیانیه‌های مطبوعاتی یا خبرهای رسیده از منابع خبری دیگر مانند خبرگزاری‌ها باشند که در اغلب موارد رسانه‌های بزرگ این خبرها را پرورش داده و خبرنگار براساس خبر دریافتی از خبرگزاری‌ها یا بیانیه‌های مطبوعاتی خبر دیگری تولید می‌کند.

خبرهای تولیدی

خبرهای تولیدی، خبرهایی هستند که خبرنگار براساس یافته‌ها یا به‌طور اتفاقی در جریان آنها قرار می‌گیرد و خود مسئولیت تهیه آنها را عهده‌دار می‌شود.

این خبرها بطور کلی از این منابع می‌رسند:
  • منابع شخصی: هر خبرنگاری دارای منابعی در مراکز و موسسات مختلف است که ممکن است به وی در مورد یک خبر اطلاع رسانی کنند . گاه ممکن است خبرنگار در تماس با یک مقام مسئول از وقوع یک خبر یا تصمیم مطلع شود.
  • ایده‌های گزارش و خبر: خبرنگار ممکن است نسبت به موضوعی که دارای ارزش‌های خبری است علاقمند شده و در پی تحقیق و بازنمایی آن برود.

اما هر سرویس خبری روزانه با این منابع خبری سروکار دارد:

افراد

افراد مشهور، یکی از منابع خبرساز برای روزنامه نگاران هستند، اعمال، گفته‌ها یا واکنش‌های آنها نسبت به مسائل روز، یکی از منابع خبری است که در اغلب رسانه‌ها به تیتر و سرخط اخبار بدل می‌شوند. مثلا: اوباما به کارگیری خشونت علیه معترضان توسط دولت ایران را محکوم کرد یا مدونا یک کودک آفریقایی را به فرزندخواندگی پذیرفت.

روابط عمومی ها

کار روابط عمومی‌ها برای انتشار اخبار و اطلاعات مرتبط با سازمان‌ها یا شرکت‌های متبوع یکی از منابع خبری برای کار روزانه خبرنگاران است، مثلا اپل اعلام کرد که ایفون چهار از هفته آینده در بازارهای اروپا عرضه خواهد شد یا کاخ سفید از انتشار اسناد محرمانه جنگ افغانستان شدیدا انتقاد کرد.

خبرگزاری‌ها

خبرگزاری‌های معتبر یکی از اولین منابع خبری درمورد اخبار بین المللی و محلی هستند، اما گاه خبرنگار ناچار می‌شود خبرهای آنها را با منابع خبری محلی نیز چک کند، مثلا خبرگزاری آسوشیتدپرس از تهران گزارش داده است که صدها هزار نفر از مخالفان دولت در میدان آزادی گرد آمده‌اند، خبرنگار ممکن است در این مورد به خبرگزاری‌های داخلی نیز مراجعه کند یا از روزنامه نگاران محلی در باره جزئیات خبر پرس و جو کند.

سایر رسانه ها

شبکه‌های تلویزیونی، روزنامه‌ها، رادیوها، سایت‌های خبری و حتی سایت‌های شخصی افراد مشهور ممکن است به انتشار خبرهایی بپردازند که تعقیب و پرورش آنها برای خبرنگار ضروری به نظر برسد، مثلا شبکه پرس نیوز گزارش داد که ملوان‌های بازداشت شده بریتانیایی امروز آزاد شدند.

روزنامه نگاران

سایر روزنامه نگارانی که در محل وقوع حادثه هستند یا می‌توانند اطلاعاتی در اختیار خبرنگار قرار بدهند از منابع قابل اطمینان برای خبرنگار به شمار می‌روند. به عنوان نمونه در جریان یک تظاهرات ضد دولتی خبرنگار ممکن است مستقیماً با یک روزنامه‌نگار که در محل حضور دارد ارتباط برقرار کند و مشاهدات عینی وی را منتقل کند.

شاهدان عینی

شاهدان عینی منابع خبری دیگری هستند که می‌توانند برای تکمیل خبر به کمک خبرنگار بیایند. مثلا خبرنگار در مورد خبر انفجار در زاهدان کار می‌کند و به دو یا سه شاهد عینی دست می‌یابد که می‌توانند درباره واقعه مورد نظر اطلاعاتی بدهند.

منابع درونی

منابع درونی منابعی هستند که اغلب خبرنگاران به دلیل سال‌ها کار در مراکز گوناگون به دست آورده‌اند. مثلا خبرنگار ممکن است با یکی از دستیاران دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی آشنایی داشته باشد و بدون ذکر مشخصات منبع درباره‌ی خبری مربوط به یک موضوع مربوط از وی نقل قول کند.

وبلاگ ها، شبکه‌های اجتماعی

این‌ها منابعی هستند که می‌توانند به خبرنگار ایده‌ی پیگیری خبر را بدهند یا او را به منابع دیگری که ممکن است شهروند-خبرنگاران باشند برسانند.
برخی از رسانه‌ها با استفاده از این منابع به پرورش خبرها در مورد موضوعاتی که دستیابی به منابع مستقل و معتبر در باره آنها تحت شرایط بحرانی بسیار سخت به نظر می‌رسد می‌پردازند. مثلا در جریان اعتراضات پس از انتخابات ریاست جمهوری اخیر در ایران بسیاری از رسانه‌ها با استفاده از توییتر، یوتیوب، فیس بوک، وبلاگ‌ها و سایر شبکه‌های اجتماعی توانستند به برخی از اخبار و تصاویر مربوط به وقایع فوری دست یابند.

چک و دابل چک

در بسیاری از رسانه‌ها از جمله بی بی سی قواعدی برای چک و دابل چک (چک مضاعف) و معتبر شمردن اخبار به کار برده می‌شود که مبنای کار تحریریه‌ی خبر است.
قاعده‌ی دو منبع بودن خبر یکی از قواعد رایج در بسیاری از رسانه‌های معتبر از جمله بی بی سی است، به این معنا که اگر یک خبر تنها به عنوان مثال از فرانس پرس آمده باشد، تحریریه خبر یا اتاق خبر صبر می‌کند تا منبع دوم دیگری نیز این خبر را تائید کند. این منبع دوم ممکن است یک روزنامه نگار یا منبع معتبر دیگری باشد که خبرنگار آن را تائید می‌کند.

مسئولیت در قبال درستی خبر
وظیفه خبرنگار در قبال هر خبری، چک کردن و بررسی منبع آن است. به عنوان یک اصل کلی اعتبار هر خبری به منبع آن باز می‌گردد.

خبرنگاری که یک خبر را تنظیم یا تهیه می‌کند مسئولیت آن را به عهده دارد بنابراین بهتر است که ضمن چک کردن منبع خبر، در مورد خبرهای مشکوک یا بسیار مهم آن را دابل چک کند. مثلا ممکن است در اثر یک اشتباه هر دو خبرگزاری فرانس پرس و آسوشیتدپرس خبر فوری بدهند که یک انفجار عظیم در تاسیسات نظامی ایران در شمال تهران رخ داده است که ممکن است در اثر اصابت موشک باشد. خبرنگار باید در قبال این خبر مهم در جستجوی منابع خبری مستقل و معتبر برآید و مثلا در طی تماس با چند خبرنگار محلی دریابد که انفجار در واقع در مخزن نفت رخ داده است و دلیل آن نیز ربطی به حمله‌ی نظامی نداشته است.

دابل چک کردن در بیشتر مواقع رسانه‌های بزرگ را از پیامدهای تکذیب خبر یا اشتباهاتی که لاجرم در کار خبررسانی پیش می‌آید می‌رهاند. در مواردی که خبرهای متناقض در باره یک واقعه وجود داشته باشد و اطلاع رسانی فوری در‌باره‌ی این امر ضروری به نظر بیابد، خبرنگار می‌تواند هر دو این روایت‌ها را ذکر کند یعنی با اشاره به خبر دو خبرگزاری تاکید کند که فلان منبع خبری معتبر در تهران یا مثلا شبکه خبری پرس نیوز روایت متفاوتی دارد.